Наурыз мерекесі

Ұлыстың ұлы күні Наурыздың келуі жаңарудың белгісі. Ежелгі күнтізбеге сай қазақ халқы жаңа жылдың келуін 22 наурыз күні деп есептеген. Көктем келіп күнмен түннің теңелуіне байланысты жаңа күн деп санап, парсы күнтізбесі бойынша наурыз мейрамын тойлаған. Бұл мейрамды түбі бір түркі халықтары арасында бес мың жылдан бері атап өтіп келеді. Оның ішінде: Әзірбайжан, Қырғызстан, Өзбекстан, Түркіменстан, Тәжікстан, Қытай, Үндісан, Ауғанстан, Иран, Тркия және Қазақстан.
Бұл дәстүрлі түрде тарихқа айналған мейрам. Наурыз мейрамын түркі халықтарының бірі жиырма бірінде, бірі жиырма екісінде атап өтсе, қазақ елі 21-23 аралығында үш күн тойлатады. Дегенмен, он үш күн қатарынан тойлататын халықтар да бар. Және әрбірінің дәстүрі мен өмір сүру салтына қарай тойлауы да сан алуан түрде өтеді.
Наурыздың келуінің өзі - жаңару. Қазақ елі Наурызды ежелгі замандардан бері атап өтеді. Қуаныш пен мейірімнің, бақ пен ырыстың, молшылық пен кеңдіктің белгісі болған мейрамда толық жаңару керек. Бұл күнге халық барынша дайындалады. Үйдегі ескі заттарды шығарып, бір-біріне ақ тілектерін айтып, реніште жүрген дос-жарандар бір-бірінен кешірім сұрап, татуласады. Мұқтаж адамдарға қолдау, көмек көрсетіп барынша кең пейілді болады. Шаңырақта үлкен дастархан жайылып, келер жылда молшылық, байлық болсын деп ниет етеді. Соған байланысты, Ұлыстың ұлы күні Наурыз мейрамының басты белгісі ретінде «наурыз көже» пісіріледі. Ол 7 түрлі заттан жасалады. Ұлттық тағамға қосылтын 7 түрлі зат біріншіден 7 аптаны білдіреді. Сонымен қатар, жеті саны ежелден қасиетті сан саналады. Өзге халықтарда да 7 заттан жасалатын тағамдар бар. Мысалы, Өзбекстанда сумалак, Тәжікстанда «с» әріпіне басталатын 7 түрлі ас дайындаса, Әзірбайжанда от жағылып одан 7 рет секіреді.
Наурыз мейрамы турасындағы тағы бір дерек. 22 наурызға дейін Көрісу салтын атап өтіледі. Қыстан аман есен шыққан халық, туыс-туған, жасы үлкен қариялармен көрісіп, көрші –көлеңді қонаққа шақырып атап өтеді. Бұл күні барлығы аразықтарын ұмытып, өкпе-реніштерін кешіріп бір-бірімен қауышады. Бұл – «Амал» деп аталады. Халық алдағы жылға амал етеді. Осылайша жаңа жыл алдында халық толықтай аман-саулық сұрасып, көрісуді өткізеді. Көрісу – 14 наурыз күнінен басталып жыл соңына дейін жалғаса береді. Белгілі бір себептермен көрісе алмаған туыс-туғандар мүмкіндіктеріне қарай жолы түскен уақытында көрісуге келеді. Қазіргі уақытта бұл салтты Маңғыстау, Атырау өңірінің халқы сақтап қалған.
Ақ түйенің қарны жарылған, Ұлыстың ұлы күні наурыз мейрамы бойына барлық салт-дәстүрлер мен ұлт ерекшелігін жинаған ерекше күн. Бұл күні жас-кәрісі бірігіп, ауыл-аймақ болып тойлатқан. Бүгінде өз ерекшеліктерін, мәні мен мағынасын жоғалтқан жоқ. Республика көлемінде тойланатын мерекеге әрбір қала, облыс, аудан орталықтары алдын ала дайындық жасайды. Қаладағы басты алаңдарда киіз үйлер тігіліп, алты бақандар орнатылады. Қазан-ошақтар қойылып наурыз көже қайнатылады, ұлттық тағамдар дайындалады. Қаланың әрбір тұрғыны ұлттық нақыштағы киімдер киіп жаңа жылды тойлату үшін көшеге шығады. Сахналар тігіліп, ән-биден шашу шашылады. Алаңдарда піскен наурыз көжеден кез-келген қонақ дәм тата алады. Әрбір отбасы өз шаңырағына мол дастархан жасап мүмкіндігінше жеті рет қонақ күтіп, жеті рет қонақ болуға тырысады.
Күн мен түн теңеліп жер дүние жаңарып, жасаратын күн. Жаңа жыл басталатын мейірім мен шапағатқа, қайырымдылық пен рақымға толы ай. Бұл мейрам тек үш күн ғана емес алдағы айдың соңына дейін көпшіліктің аузынан түспей тойланатын мереке. Тек қуанышпен, көтеріңкі көңіл-күй жыл бойына тек жақсылық болуаға ниет ету.